W państwie polskim funkcjonują podmioty, które stanowią filar bezpieczeństwa finansowego kraju i charakteryzują się specyficzną strukturą. Do takich podmiotów z pewnością należy NBP. Narodowy Bank Polski to Bank Centralny Rzeczypospolitej Polskiej. Posiada osobowość prawną, ale nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Do głównych celów działalności NBP należy utrzymywanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu gospodarczej polityki rządu.
Cele funkcjonowania NBP określa również konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, która uważa NBP za jednostkę odpowiedzialną za wartość polskiego pieniądza. Eksperci przyznają, że głównym celem NBP jest zapewnienie stabilności waluty narodowej podczas kształtowania i realizacji polityki pieniężnej, budowania warunków instytucjonalnych, zapewniających niezbędny poziom bezpieczeństwa finansowego oraz stabilność sektora bankowego, a także regulowanie zasad oraz mechanizmów zapewniających płynność rozliczeń finansowych w gospodarce.
Do głównych zadań Narodowego Banku Polskiego należy:
- prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,
- kształtowanie warunków przyjaznych dla rozwoju systemu bankowego,
- organizowanie rozliczeń pieniężnych,
- prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych przez ustawy,
- regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,
- prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,
- kształtowanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz tak zwanych bilansów należności i zagranicznych zobowiązań państwa,
- wykonywanie innych zadań, które konkretnie określa ustawa.
NBP jest centralnym bankiem państwa i współtworzy gospodarkę narodową. Pełni więc funkcje typowe dla każdego takiego podmiotu na świecie.
Do podstawowych funkcji NBP należą:
- funkcja banku państwa - Narodowy Bank Polski to najważniejszy organ wykorzystywany przez państwo w zakresie polityki gospodarczej, dotyczącej strefy monetarnej. NBP odpowiada za stabilizację pieniądza. Nie ma drugiego takiego podmiotu w gospodarce rynkowej, który mógłby przejąć zadania NBP. Narodowy Bank Polski prowadzi rachunki bankowe dla państwa, w jego imieniu przeprowadza operacje finansowe w kraju oraz za granicą, udziela rządowych pożyczek, zarządza rezerwami złota oraz dewiz, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne, opracowuje bilans płatniczy kraju i nadzoruje transakcje kredytowe z zagranicą.
- funkcja banku emisyjnego - Tylko NBP ma przywilej emitowania pieniądza gotówkowego, organizowania obiegu pieniężnego, regulowania podaży pieniądza oraz zasilania gospodarki w znaki pieniężne.
- funkcja banku banków - Oznacza to, że NBP utrzymuje rezerwy pieniężne innych banków, czyli jest on dla nich źródłem rezerwy kredytowej. Tym samym wpływa na rozmiary ich akcji kredytowych oraz kreowania pieniądza bezgotówkowego. Narodowy Bank Polski określa formy i zasady rozliczeń pieniężnych, prowadzi nadzór bankowy i w pewien sposób kształtuje warunki rozwoju systemu bankowego.
Literatura fachowa dopuszcza również inne funkcje Banku Centralnego. Są nimi funkcja centralnej instytucji dewizowej, która odnosi się do gromadzenia złota oraz dewiz, funkcje nadzoru bankowego, dbając o bezpieczeństwo środków pieniężnych, które klienci gromadzą na rachunkach bankowych, czy funkcja kształtowania i realizowania polityki finansowej - NBP przeciwdziała inflacji i nadzoruje sprawny przebieg rozliczeń w systemie bankowym.
Organami Narodowego Banku Polskiego są:
- prezes NBP,
- zarząd,
- Rada Polityki Pieniężnej.
Prezesa NBP powołuje sejm na wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to 6 letnia kadencja. Prezes NBP staje się przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej i zarządu NBP.
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą przewodniczący, którym jest prezes oraz dziewięciu członków. Trzech członków powołuje prezydent, trzech sejm i trzech senat. Rada Polityki Pieniężnej każdego roku ustala założenia polityki pieniężnej i ustala podstawowe zasady jej realizacji. Rada ustala też wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku i tryb oraz zasady naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Rada zatwierdza także plan finansowy Banku Centralnego i sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego.
Zarząd zajmuje się kierownictwem w NBP. Do jego podstawowych zadań należy realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, a także realizowanie planu działalności NBP, wykonywanie ustalonego wcześniej przez Radę Polityki Pieniężnej planu finansowego oraz realizacji zadań dotyczących polityki kursowej i systemu płatniczego.
Prawidłowe funkcjonowanie NBP zapewnia państwu płynność finansową i bezpieczeństwo. Decyzje podejmowane przez Narodowy Bank Polski mają bezpośredni wpływ nie tylko na rynek finansowy, ale też na całą gospodarkę. Inwestorzy śledzą uchwały podejmowane przez NBP i na tej podstawie podejmują decyzje dotyczące inwestycji. Narodowy Bank Polski musi wykazywać się przejrzystością wszystkich procedur, a także być podmiotem neutralnym światopoglądowo i politycznie.
Komentarze