Rynki stanowią szczególny rodzaj instytucji, którą kształtują zarówno utrwalone zwyczaje prowadzenia handlu wymiennego, jak i prawo tworzone przez politykę państwa. Analiza mechanizmów rynkowych stanowi obecnie punkt centralny działań ekonomii. Charakterystyczną cechą współczesnych gospodarek jest fakt, że współistnieją w niej różne typy rynków: wliczając w to spektrum zarówno klasycznie pojmowany rynek dóbr realnych, jak i takie odmiany rynku jak: rynki finansowe, pieniężne, walutowe. Różne rynki mają swoją własną specyfikę i funkcjonują na różne, charakterystyczne dla siebie sposoby.
Rynek finansowy, walutowy, pieniężny - podobieństwa i różnice
1. Rynek finansowy
Mianem rynku finansowego określa się rynek kapitałów rozłożonych na długi okres czasowy. Przedmiotem wymiany na rynkach finansowych są papiery wartościowe, które pokrywają się w dobrach realnych lub pożyczkach, które następnie można sprzedać lub kupić.
Słowa klucze w tematyce rynku finansowego to:
- akcje (negocjowalne tytuły własności do części majątku spółki),
- obligacje (papiery wartościowe reprezentujące wiarygodność przedsiębiorstwa lub danej instytucji).
Funkcją tych pierwszych jest upoważnienie kupującego do uczestnictwa w zarządzeniu danym przedsiębiorstwem, drugie upoważniają jedynie do czerpania korzyści z wynagrodzeń. Tym, co charakteryzuje rynki finansowe, jest szczególna giętkość cen.
2. Rynek walutowy
Rynek walutowy nieco się różni. Jest on przestrzenią, na której kupuje się i sprzedaje dewizy, czyli papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, ale wystawione w walutach obcych (czyli np. euro za dolara lub franka szwajcarskiego). Szczególnie charakterystyczne dla rynku walutowego jest to, że w jego funkcjonowanie interweniują banki centralne różnych państw, robiąc to np. poprzez modyfikowanie polityki stopy procentowej. Podstawą funkcjonowania tego rynku są różnego rodzaju umowy międzynarodowe, które umożliwiają korzystną dla obu stron interesu wymianę walut. Kurs pieniądza z reguły jest niestabilny, co czyni rynek walutowy podatny na różnego rodzaju spekulacje, które mogą prowadzić do pewnej nierównowagi. Bańki spekulacyjne prowadzą do sytuacji, w której może dojść do krachu giełdowego. Dzieje się tak, ponieważ spadek kursów cechuje się negatywnym wpływem na wypłacalność podmiotów gospodarczych, co wpływa destabilizująco na cały system. Tak jak w rynku finansowym, tu również dominuje zasada giętkości cen, ponieważ rynki walutowe są przestrzenią godzenia się dwóch logik: prywatnej i zbiorowej.
3. Rynek pieniężny
Głównym założeniem rynku pieniężnego jest umożliwienie podmiotom nabycia w krótkim czasie określonej ilości kapitału. Przedmiotem obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz papiery dłużne o terminie zapadalności krótszym niż jeden rok.
Głównymi instrumentami są tu:
- bony skarbowe,
- świadectwa depozytowe,
- komercyjne papiery wartościowe.
Kiedyś możliwością uczestnictwa w rynku pieniężnym cieszyły się jedynie banki, dziś ten przywilej należy również do przedsiębiorstw i osób prywatnych. Daje to możliwość sprzedawania bonów skarbowych poprzez udzielanie krótkoterminowych pożyczek. Ma on wpływ na poziom cen i działalności gospodarczej w danych państwach, dlatego często jest w pewnym stopniu regulowany. Samoregulacja nie zawsze bowiem zapewnia pełną stabilność. Rynki pieniężne są ważnym elementem polityki monetarnej, ponieważ pozwalają na wyrównanie niedoborów lub nadwyżek płynności banków.
Tego typu perturbacje na rynkach, jak bańki spekulacyjne i niewystarczalność samoregulacji "niewidzialnej ręki rynku", usprawiedliwiają stan rzeczy, w którym ważnym składnikiem regulacyjnej sfery gospodarowania jest państwo. Nie wyklucza to, lecz wspiera wolny rynek. Rola państwa polega tu na tworzeniu systemu podatkowego i różnych systemów przepisów prawnych dotyczących działalności gospodarczej oraz określonych zasad funkcjonowania i finansowania sfery publicznej. Rynek i państwo się uzupełniają, tworząc model stabilnej gospodarki. Rozróżnienie poszczególnych typów rynków we współczesnej gospodarce jest ważne, jeśli chce się być zorientowanym w sposobie jej funkcjonowania.
Komentarze