Rachunkowość - definicja, rodzaje, aktywa, pasywa, bilans

RachunkowośćRachunkowość - definicja, rodzaje, aktywa, pasywa, bilans, funkcje rachunkowości

Czym jest rachunkowość? Jakie są współcześnie jej funkcje? Jednoznaczne zdefiniowanie rachunkowości nie jest prostym zadaniem. Istnieją bowiem różne definicje i pojęcia, każda z nich jednak podkreśla, że rachunkowość jest przede wszystkim systemem ewidencyjnym, który obrazuje sytuację majątkową danej jednostki gospodarczej. Rachunkowość ma również ściśle określone metody, zasady i reguły postępowania.

Szersza ogólna definicja rachunkowości

Rachunkowość to proces określania, mierzenia i przenoszenia informacji ekonomicznej oraz wyrobienia opinii i decyzji przez użytkowników tej informacji.

Rodzaje rachunkowości

Proces ewidencji sytuacji majątkowej zawsze rozpoczyna się od pomiaru, dokumentacji oraz ujęcia operacji gospodarczych, a następnie zmierza do sporządzenia i zbadania sprawozdania finansowego. W zakres rachunkowości zazwyczaj wlicza się trzy elementy składowe: księgowość, rachunek kosztów oraz sprawozdawczość finansową. Rozróżnia się dziedziny, jakimi zajmuje się rachunkowość. Najczęściej wyróżniane są: rachunkowość finansowa, zarządcza oraz podatkowa - należy jednak pamiętać, że powiązania między nimi są niezwykle ścisłe. Każda dziedzina stosuje właściwe sobie metody poznawcze (podmiotowe, bilansowe, grupowania, wyceny itd.), które wspólnie pozwalają na wiarygodne określenie sytuacji majątkowej danej jednostki organizacyjnej.

Funkcje rachunkowości

Rachunkowość spełnia wiele niezwykle ważnych dla jednostek organizacyjnych funkcji. Najczęściej wyróżnia się trzy z nich: funkcję analityczną, kontrolną i informacyjną. W literaturze można napotkać również opisy innych funkcji rachunkowości, takich jak rozliczeniowa, statystyczna czy też dowodowa. Bardzo ważny jest fakt, iż wszystkie występujące funkcje pełnione są równocześnie i prowadzą do efektywnego wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa oraz właściwego wykonywania zadań przez poszczególne podmioty.

Ze względu na kryterium odbiorcy informacji dostarczanych przez metody rachunkowości możemy wyróżnić również funkcję zewnętrzną i wewnętrzną.

  • Funkcja wewnętrzna skupia się na dostarczaniu informacji dla potrzeb zarządczych. Informacje takie, najczęściej sformułowane w formie raportów oraz sprawozdań, kierowane są do jednostek pełniących role zarządzające.
  • Funkcja zewnętrzna rachunkowości dostarcza niezbędnych informacji użytkownikom zewnętrznym, do których możemy zaliczyć np. banki, inwestorów czy też urząd skarbowy.

Funkcja informacyjna dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania decyzji odbiorcom zewnętrznym lub wewnętrznym. Informacje wewnętrzne powinny być dostosowane pod względem treści, szczegółowości i zakresu danych do potrzeb danej jednostki zarządczej, rachunkowość bowiem czynnie uczestniczy w procesie zarządzania jednostką.

Funkcja kontrolna polega na ochronie mienia przed przywłaszczeniem oraz zniszczeniem oraz pilnowaniu, by zasoby były wykorzystywane racjonalnie, w żadnym wypadku nie marnowane. Przy funkcji kontrolnej możemy wyróżnić aspekt bierny oraz aspekt aktywny. Bierny polega na ochronie mienia przed kradzieżą lub zniszczeniem, natomiast aktywny wpływa na przebieg działalności przedsiębiorstwa w taki sposób, który doprowadzi do osiągania jak najbardziej efektywnych wyników bez potrzeby marnowania zasobów.

Funkcja analityczna opiera się na badaniu i właściwej interpretacji informacji pozyskiwanych poprzez metody stosowane w rachunkowości. Z pomocą funkcji analitycznej dokonuje się oceny sytuacji ekonomicznej, majątkowej oraz finansowej danego podmiotu gospodarczego. Informacje zawarte w sprawozdaniach w połączeniu z odpowiednią ich interpretacją pozwalają wiarygodnie ocenić efektywność wykorzystania dostępnych zasobów a także ujawnić ewentualne nieprawidłowości i skorygować je. Funkcja analityczna pod tym względem jest ściśle związana z funkcją kontrolną i informacyjną, bez nich bowiem nie byłaby w stanie wypełnić swojego celu.

Zasady rachunkowości

  1. Rzeczywistość gospodarcza,
  2. Odwzorowanie rzeczywistości gospodarczej w postaci sprawozdań finansowych.

I Aktywa - zasoby majątkowe

Aktywa trwałe - majątek, który przebywa w jednostce powyżej jednego roku.

  1. Wartości niematerialne i prawne (patenty, licencje, znaki towarowe, oprogramowanie komputerów, wartość firmy, koszty prac rozwojowych i wiele innych).
  2. Rzeczowe aktywa trwałe.
    • Środki trwałe - kompletne i zdatne do użytku, przeznaczone na nasze użytkowanie (np. grunty, maszyny, urządzenia, budynki, budowle, środki transportowe),
    • Środki trwałe w budowie - przedpłaty na zakup środków trwałych.
  3. Należności długoterminowe - kwoty jakie ktoś musi nam oddać po upływie jednego roku.
  4. Inwestycje długoterminowe - np. akcje i obligacje jako lokata kapitału, udziały w obcych jednostkach, długoterminowe lokaty bankowe.
  5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe - wydatek następuje w danym miesiącu, ale dotyczy kosztu kilku lub kilkudziesięciu miesięcy (np. z góry opłacony czynsz).

Aktywa obrotowe - przebywają w jednostce do jednego roku (krótkoterminowy), zmienia swoją postać, ciągle krąży.

  1. Zapasy.
    • Materiały - surowce, materiały podstawowe i pomocnicze, materiały biurowe, środki czystości, części zapasowe, paliwo, odpady użytkowe.
    • Produkcja w toku - wyrób w trakcie wytwarzania.
    • Produkty lub wyroby gotowe - proces technologiczny zakończony i produkt przeznaczony jest do sprzedaży.
    • Towary - nabywany przez daną jednostkę handlową i jest dalej odsprzedawany.
  2. Należności krótkoterminowe - kwoty, które ktoś musi nam oddać w czasie poniżej jednego roku.
    • Należności od odbiorców,
    • Należności od urzędu - nadpłacone podatki,
    • Należności od ZUS - zasiłek, nadpłacone składki,
    • Należności od pracownika - przedpłata.
  3. Inwestycje krótkoterminowe.
    • Aktywa finansowe - akcje i obligacje przeznaczone do obrotu, weksle obce o terminie wykupu powyżej trzech miesięcy.
    • Środki pieniężne: gotówka, rachunek bankowy, weksle obce o terminie wykupu do trzech miesięcy.
  4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - z góry opłacona prenumerata czasopism, ubezpieczenia na samochód.

II Pasywa - źródło pochodzenia majątku

Kapitały, fundusze własne - nasze, bezzwrotne, nie musimy ich nikomu oddawać.

  1. Fundusz, kapitał podstawowy (zakładowy).
    • Od udziałowców,
    • Od właściciela.
  2. Fundusze, kapitały - tworzone z wygospodarowanego zysku.
    • Zapasowy,
    • Zasobowy.
  3. Wynik finansowy - przychody i koszty.
  4. Fundusze specjalne - fundusz świadczeń socjalnych.

Kapitały, fundusze obce - trzeba je zwrócić w terminie.

  1. Kredyty i pożyczki - oddać z procentem.
  2. Zobowiązania - krótkoterminowe:
    • Wobec dostawców,
    • Wobec ZUS,
    • Wobec budżetu - Urząd Skarbowy,
    • Wobec pracowników - cykliczne,
    • Wekslowe - wystawione przez nas weksle.
  3. Kapitały, fundusze obce możemy również podzielić ze względu na okres spłaty na:
    • Krótkoterminowe,
    • Długoterminowe.

III Bilans - dwustronne zestawienie aktywów i pasywów, sporządzane na określony dzień bilansowy

Zasady bilansowe:

  1. Zasada równowagi bilansowej - aktywa równają się pasywom,
  2. Zasada ciągłości bilansowej - bilans zamykający dany okres obrachunkowy jest jednocześnie bilansem otwarcia nowego okresu obrachunkowego,
  3. Zasada ostrożnej wyceny,
  4. Zasada rzetelnej wyceny.

Komentarze