Wielu badaczy podkreśla - patrząc bardzo często z różnych punktów widzenia - iż człowiek jest w pewnym sensie z natury istotną społeczną. Już samo jego powołanie do życia wiąże się ze swego rodzaju relacją dwojga ludzi. Oczywiście trudno nazwać parę osób społecznością lub społeczeństwem, jednakże istnieje poza powyższym przykładem szereg innych, które mogłyby potwierdzić tę tezę.
Pojęcie i znaczenie współzależności
Na przykład na gruncie ekonomii w kontekście życia jednostki w grupie pewne zależności zaobserwował szkocki filozof Adam Smith, który podkreślał, iż rozwój jednostek wynika z podziału pracy. Ten ostatni z kolei może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy jednostka żyje w określonej grupie osób - dzięki temu określona osoba nie może zajmować się i wyspecjalizować się w danej gałęzi gospodarki, ponieważ dzięki podziałowi pracy nie musi dbać o podstawowe zapotrzebowania, jakim jest chociażby potrzeba pozyskiwania pożywienia. Pożywienie zdobywają bowiem inne jednostki, za które wspomniana osoba płaci lub wymienia za wytwarzane przez siebie dobra. Dzięki temu może następować rozwój poszczególnych jednostek, które mogą skupić się wyłącznie na jednej dziedzinie.
Człowiek z natury posiada zatem pewną aktywność, która w przestrzeni międzyludzkiej spotyka się z aktywnością innych osób i w ten sposób dochodzi do pewnych interakcji. Poza zachowaniami istnieją również działania poszczególnych jednostek, czyli postępowanie bardziej złożone niż zachowanie, które posiadają pewien sens i znaczenie. Działania społeczne powodujące interakcję tworzą pewną wewnętrzną dynamikę społeczeństwa i nie są jedynie istotne w celu jego wykreowania, ale również nieustannie na społeczeństwo wpływają. Niektóre z nich mogą z czasem zostać znormalizowane i nawet być chronione przez pewne prawo (zwyczajowe lub spisane). Warto przy tym nadmienić, że same zachowania nie zawsze muszą formować społeczeństwo, chociaż z drugiej strony niekiedy istnieją pewne sankcje zarówno dla takich podstawowych czynności jak mowa czy poruszanie się. Działania społeczne wiążą się zatem również ze sferą kultury i symboliki - tak na przykład Mazurek Dąbrowskiego czy katolicki "znak pokoju" mają charakter działań społecznych. Działania tego rodzaju składają się zatem na pewną całość zwaną kulturą.
Ludzie funkcjonujący w społeczeństwo spotykają się niemalże na co dzień z ciągłą współzależnością. W grupie takiej istnieją bowiem pewne reguły czy normy, które utrzymują wewnętrzny ład społeczny, a zatem niemożliwe jest wszelkie działanie ze względu na obecność wokół innych osób, którym nie należy szkodzić. Tyczy się to nie tylko poziomu społecznego, ale dotyczy nawet podstawowych relacji międzyludzkich w rodzinie czy miejscu pracy. Człowiek wciąż funkcjonuje w ramach pewnej współzależności. Nawet nauka szkolna opiera się na tym problemie, ponieważ wiąże się z pracą nauczyciela oraz z doświadczeniem tysięcy czy może nawet milionów osób, które niegdyś zajmowały się nauką, wypracowując obecną wiedzę. Wszyscy uczniowie czy studenci korzystają z ich wiedzy, co także jest pewną współzależnością.
Współzależność społeczna a Bankowe Konto Emocji
S. R. Covey używa w tym kontekście analogii do bankowości, tworząc pojęcie Bankowego Konta Emocji. Wskazuje on na konieczność ciągłego pracowania na zaufania, czyli ciągłego "wpłacania" konkretnych aktywów na wspomniane Bankowe Konto Emocji, aby druga strona mogła wciąż z niego czerpać, co oznacza posiadanie ciągłego zaufania do drugiej strony. Mówiąc wprost: konieczna jest nieustanna praca na to, aby druga strona (czy to znajomi, przyjaciele, współpracownicy, czy najbliższa rodzina) miała do nas ciągłe zaufanie. Jak udowodnić taką konieczność? Autor przytacza bardzo prosty przykład. Jeśli spotykamy po latach najlepszego przyjaciela ze szkoły podstawowej, to wcale nie oznacza, że od razu mu bezgranicznie zaufamy, jak ufaliśmy niegdyś. Przez lata rozłąki Bankowe Konto Emocji zostało opróżnione, więc obie strony będą traktować się z ostrożnym dystansem, co jest jak najbardziej naturalne.
Czym właściwie są wpłaty a czym wypłaty na rzecz Bankowego Konta Emocji? Covey ponownie podaje bardzo proste, życiowe przykłady. Jeżeli wciąż wymaga się od swojego dziecka i wymagania te (które bynajmniej nie muszą być złe) przedstawia się wyłącznie w formie prostych poleceń, oznacza to, że wciąż tylko czerpie się z Bankowego Konta Emocji, nie dokonując przy tym żadnego wkładu. Wkładem są zaś uczynki, które wykonujemy na rzecz innych. Uczynkiem takim może być nawet rozmowa czy zwyczajne spędzanie razem czasu, jednakże działanie takie musi być rzeczywiście szczere, aby przynosiło efekty.
W kontekście budowania relacji bardzo istotna jest cierpliwość. Ludzie nie są maszynami, nie wystarczy przykręcić jednej śrubki, żeby wszystko zaczęło działać tak, jak tego chcemy. Konieczne jest nie tylko ciągłe staranie się, ale także duże pokłady cierpliwości. Zmiany nie dzieją się natychmiast, lecz wymagają czasu.
Czynniki rozwoju relacji międzyludzkich
S. R. Covey wyróżnia kilka bardzo ważnych elementów, o które należy zadbać, aby relacje rzeczywiście dobrze się rozwijały:
- W pierwszej kolejności konieczne jest zrozumienie drugiej strony.
- Po drugie warto zwracać uwagę na pozorne drobnostki, ponieważ one bardzo często zapadają w pamięci mimo ich pozornie niewielkiego znaczenia.
- Trzecim absolutnie koniecznym elementem jest dotrzymywanie zobowiązań, ponieważ tylko osoby słowne mogą liczyć na jakiekolwiek zaufanie.
- Pomocne może okazać się także jasne sprecyzowanie oczekiwań, aby obie strony zdawały sobie sprawę, do czego dążą.
- Ostatnim aspektem jest po prostu uczciwość lub - mówiąc inaczej - spójność wewnętrzna.
Podsumowując należy podkreślić, że rzeczą najważniejszą jest budowanie zaufania, które trwa niekiedy naprawdę długo, dlatego też warto dbać o właściwe relacje na co dzień i nie odwlekać właściwego postępowania do czasu, kiedy dojdzie do kryzysu i będzie trzeba budować wszystko od nowa. Wielu ludzi zaczyna budować relacje z pewnym bagażem zaufania, dlatego też istotne jest, aby ten pierwszy wkład na Bankowe Konto Emocji cały czas podtrzymywać kolejnymi, a nie jedynie pobierać zdeponowanych tam środków. Zdobywanie zaufania jest procesem, a nie pojedynczym działanie, o czym nigdy nie można zapominać.
Komentarze